• Mapa strony
  • Tłumacz języka migowego
  • BiP

Niezbędne informacje

Godziny pracy urzędu
poniedziałek - 7:00 - 16:00
wtorek,środa, czwartek - 7:00 - 15:00
piątek - 7:00 - 14:00
ul. Jana III Sobieskiego 5
47-440 Nędza
tel.
32 410 20 18
32 410 23 99
fax
32 410 20 04

Począki osadnictwa

Na terenie sąsiedniego Raciborza odkryto liczne ślady najstarszych osad słowiańskich. Brak jest natomiast jednoznacznych dowodów archeologicznych na występowanie osadnictwa na terenie obecnej gminy ludzi z epoki kamiennej, a także ludności okresu kultury łużyckiej. Niewątpliwie znacznie lepsze gleby ziem położonych na zachód od Odry były już użytkowane rolniczo w pierwszych wiekach naszej ery. Prawobrzeżne dorzecze Odry porastały natomiast lasy. Jeśli wcześniej były tu jakieś plemiona myśliwskie, to do 874 r. należały one do Gołężyców. Do końca X wieku ziemia raciborska należała do Państwa Wielkomorawskiego, a później do czeskich Przemyślidów.

Księstwo Raciborskie

Domy celne w gminie Nędza
 Domy celne

Pierwsze osady, które pojawiły się nad samą Odrą na początku XIV wieku to Zawada i Ciechowice. Ziemia raciborska wchodzi wówczas w skład piastowskiego księstwa raciborskiego. W 1532 r. umiera ostatni książę piastowski. Księstwo przejmuje margrabia brandenburski Jerzy Hohenzollern, który w 1512 r. na mocy woli króla czeskiego Władysława Jagiellończyka wygrał spór o sukcesję raciborsko-opolską. Rozpoczyna się okres wojen religijnych. W 1551 r. księstwo przejmują Habsburgowie.

Ziemia raciborska staje się przedmiotem licznych zastawów w kłopotach finansowych i interesach dynastycznych. Po wojnach śląskich, w latach 1741-1763 ziemia raciborska przechodzi pod panowanie pruskie. Zarówno Habsburgowie, jak i Prusacy dążyli do germanizacji miejscowej ludności. Jednak pomimo słabych związków z Rzeczpospolitą mieszkańcy Nędzy i okolicznych wsi oparli się naciskowi germanizacji. Niejako wyrazem polskich uczuć patriotycznych było żywiołowe powitanie wojsk króla Jana III Sobieskiego w drodze pod Wiedeń w 1683 r. W 1918 r. odżyły nadzieje przyłączenia ziemi raciborskiej do odrodzonej Polski. Wybory do rad gminnych w 1919 r. wygrali Polacy. O ostatecznym losie Górnego Śląska miał zadecydować plebiscyt. Wynik plebiscytu był dla Polaków mniej korzystny w porównaniu z wyborami gminnymi. 20 marca 1921 r. ludzie poszli do urn i głosowali: 1379 za Polską, natomiast 1648 za Niemcami. Wydawało się, że los ziemi raciborskiej jest przesądzony, lecz lud Górnego Śląska jeszcze raz zerwał się do walki. 3 maja 1921 r. wybuchło III powstanie śląskie. Po początkowym entuzjazmie i sukcesach IV Raciborskiego Pułku Piechoty Wojsk Powstańczych nastał czas walk wzdłuż Odry, a później ustaliła się linia demarkacyjna na osi Rudy – Brzezie. 7 lipca 1921 r. zakończono walki. Postanowieniem Ligi Narodów teren obecnej gminy Nędza znalazł się na granicy polsko-niemieckiej, lecz już po stronie niemieckiej. Przypominają o tym fakcie tzw. domy celne w Nędzy i w Górkach Śląskich.

Okres II Wojny Światowej

29 stycznia 1945 r. oddziały armii radzieckiej dotarły do Zawady Książęcej nad Odrą. Rozpoczęły się uciążliwe walki niemiecko-radzieckie o przyczółek na prawym brzegu Odry, w rejonie Ciechowice – Podlesie. Do końca marca 1945 r. wsie obecnej gminy Nędza leżały na linii frontu. Wiele domostw legło w gruzach.

Czasy powojenne

Po wojnie na terenie ówczesnego województwa śląsko-dąbrowskiego powołano Zarząd Gminy w Markowicach, do którego należała również wieś Nędza. W 1950 r. w wyniku reformy administracyjnej, Nędza znalazła się na terenie nowo utworzonego województwa opolskiego. W 1957 r. zlikwidowano gminy, a na ich miejsce powołano Gromadzkie Rady Narodowe i taką właśnie Radę utworzono również we wsi Nędza. Po ponownej reorganizacji systemu administracyjnego, 1 stycznia 1973 r. powstała gmina Nędza w powiecie raciborskim, w której skład wchodziły wsie: Nędza, Babice, Szymocice, Górki Śląskie, Zawada Książęca, Łęg i Ciechowice. W 1975 r. gminę z pozostałymi miejscowościami ziemi raciborskiej wyłączono z województwa opolskiego i przyłączono do województwa katowickiego. W wyniku reformy samorządu terytorialnego, dokonanej w 1999 roku, gminę przyłączono do województwa śląskiego. Na podstawie Uchwały Rady Gminy (nr VII/34/99 z dnia 3 lutego 1999 roku) gmina Nędza przystąpiła do Stowarzyszenia Gmin Dorzecza Górnej Odry, z siedzibą w Raciborzu.

Obiekty historyczne i zabytkowe występujące na terenie gminy zostały szczegółowo opisane przy każdej z miejscowości wchodzących w jej skład.

 

Opracowano na podstawie materiałów Urzędu Gminy w Nędzy oraz publikacji: R. Respondowski, E. Wieczorek: Inwentaryzacja krajoznawcza województwa katowickiego. Zeszyt 15. Gmina Nędza, Regionalna Pracownia Krajoznawcza PTTK. Katowice 1995.

 

do góry